wikiSosyalizM'de yayımlandı
Üretim sistemleri ana kurallarını, amacına göre bir ideolojiden alır.
Sınırsız özel mülkiyet biriktirme hakkının olduğu üretim sistemlerindeki yönetim biçimi ile, mülkiyetin kollektif olduğu sistemlerdeki yönetim biçimi arasında fark vardır. En belirgin fark, iş ilişkisinin dizaynında görülür. Bu dizayn, üretim değerlerinin hangi yöne (ceplere) akacağı ile ilgili olduğu düşünülür. Yönetim hiyerarşisindeki diziliş basamakları da daha çok asıl muhatabın beklentisine ve sorgulama tehdidi varsayımına göre farklıdır.
Kapitalist Yönetim Örgütlenme piramidi
Bir işyerinde kapitalist örgütlenme modeliyle, en az maliyetle, en fazla üretimin, en kısa zamanda gerçekleştirilmesi amaçlanır.
Böylece işyeri sahibine, (pazarlama faktörü’nün de başarılı olduğunu varsayarsak) maksimum kar sağlanacağı düşünülür.
Yönetim örgütlenme piramitinde görüldüğü gibi, en altta işgören. Onun “sırtında” işgörenlerin arasından seçilen nezaretçi ve hepsinin sırtında kapitalizmin mantığına uygun olarak üst yönetim Patron vekilleri vardır.
İşyeri sahibi, çalışanların değil, kasanın başında duran adam olarak sembolize olur ve tek amacı, ne pahasına olursa olsun, sürdürülebilir kar dır. Burada çalışanların aldığı ücretler yarattığı değere değil, kasaya yakınlığına göre değişmektedir.
Çalışan-amir arasındaki iş ilişkileriyle, zorunlu–sahte- saygı, itaat ve kölelik ruhuna uygun davranışa alıştırılmaktadır.
İşgörenler mutlu oluyormuş gibi göründüğü sürece işinde kalabilmektedir.
--------------------------------------------
Kamu işyerleri her ne kadar sosyal amaçlı kurulmuş olsa da yönetim piramiti, kapitalist modele göre örgütlenmiştir. Ast-üst ilişkisinde disiplin, otokratik ve itaat kavramı dikkate alınarak kurulmaktadır.
Yönetim piramiti böyle öngörse de, disiplin ve itaat beklentilerini çalışma başarısı değil, çeşitli çıkar ilişkileri belirlemektedir.
Çıkar ilişkileriyse başta siyasi taraftarlık, hemşericilik, işyerinden avanta koparma ve suç ortaklığı ve bundan faydalanma isteği vs. çerçevesinde gelişir.
Kamu işyerleri “arpalık”olduğundan, üst yönetimin iş organizasyonu, araştırma, geliştirme, denetleme, pazarlama gibi kaygıları bulunmamakta. İşgörenler, zaman periyodunun dışında gelişi güzel, belki de onyıllar önce hazırlanan bir üretim programını geleneksel olarak sürdürürler; önünde buldukları görevi yerine getirmektedir. Değişen koşullara göre iş planı önemsenmez. Geleneksel olarak bir işçiden beklenen görev, bir başka
işçinin ona iş hazırlamasına bağlı olduğundan, bir başka işçi de diğerine iş hazırlar.
Üretimin son aşamasındaki bu yapılanma geriye doğru gidildiğinde, kolay ve torpilli işçilerin yığınağı haline gelmiş birimler görülür. Burada bir işçinin yapacağı iş kadrosunda on kişinin istihdam edildiği görülmektedir.
Üst yönetim, siyasi beklentilerinden dolayı, çalışanların en az yarısını, üretimden soyutlayarak, partisine taban nüve oluşturur. İşten kaytarma noktalarını dolduranlar, siyasetçilerin oy deposu denilen yer burasıdır.
Demokratik (özyönetim) örgütlenme piramidi
Sosyalist üretim-yönetim sistemi de diyebileceğimiz bu modelde,(şekildeki gibi) kimse kimsenin sırtına basmamakta, her çalışanın ayakları yerde, işbölümü ve uzmanlık esasına göre iş ayrımı yapılmaktadır.
Sermayenin hem para, hem de politik iktidarı yere yatırılmış, her çalışana birbiriyle ve hedef noktaya doğru yarışma fırsatı yaratılmıştır.
Burada başarılı olmanın hareketi yükselme değil, ilerlemedir. Hayat ileriye doğru yaşandığından çalışanlar birbirlerinden soyutlanmamakta; varlıkta ayrıcalık mutluluk nedeni olmaktan çıkarılmaktadır.
Özyönetim, bir işyerinde işbölümümün demokratik esaslara göre paylaşılması ve somut faydaların çalışanlara adaletli dağıtımıyla motivasyon oluşturma anlayışı sağlar.
Öz yönetimde işletme müdürü, yönetim kurulu, denetim kurulu ve yönetim konseyi, işgörenlerin kendi aralarından seçtikleri kişilerden oluşur. Burada üretim araçlarına sahip bir işveren kesimi yoktur. Mülkiyet çalışanlara da ait değildir. Sosyal mülkiyet söz konusudur.
Örneğin; işyerinin karından çalışanlara refah payı (ve özendirme payı) verildiği gibi, aynı bölgede tüketici konseyleriyle iş birliği içinde, istihdamı yaratacak yatırımlar desteklenir ve yapılır.
Çalışan kişinin kendini üretim araçlarına tutsak olarak görme ve yabancılaşma duygusu, diğer yönetim modellerine göre büyük ölçüde kalkar. Topluma mal olmuş araçları toplum için kullanmanın, çalışana çalışma mutluluğu verdiği savunulur. Bunun sonucunda verimlilik arttığı gibi, çalışanın morali de yükselir.
Kamu ve özel sektörlerin tam arasında bir yerde bulunan yapı, çalışanlarının kendi kendini yönetmesi (özyönetim) bakımından sağlıklı bakış açıları getirmektedir. Özyönetimin, geleneksel iş yönetimi felsefelerine göre daha umut vadeden bir seçenek olduğunun farkına varanlar giderek artmaktadır.
ÖZET:
Kapitalist üretim modelinde toplam fayda, patronun bütçesine giren-çıkan arasındaki pozitif farka göre belirlenirken,
Kamu-kapitalist üretim modelinde geçinecek kadar iş sahibi olunmanın, hükümet partisine tekrar oy vermek için bir cazibe merkezi durumundan öte işlevi yoktur.
Her iki modelde de çoğunluğa varlık sağlamak yerine, sürekli umut sağlamak daha ucuz ve bağımlılığı artıran taktik olarak bakılır.
Öz yönetimde ise, yerel birimlerin özerkliği ile başka yerel birim kümelerinin (konseyler) arz-talep ilişkisi, üretim stratejisinin itici gücü olmaktadır.
Öz yönetim modelinde de bireyin zenginleşmesine fırsat vardır. Birey bu zenginliğini iki amaçla değerlendirir: Birincisi, yaşamını kolaylaştırabilecek tüm olanakları ekonomik gücü ölçüsünde sağlar. Kültürel ve sosyal gereksinimlerini dilediği kadar karşılar.
Tek yapamayacağı faaliyet, yaşamını aşacak (ölüm sonrası) zaman için biriktirme yapamayacaktır. Bu düzeye gelecek varlıklar, yaşayan neslin konforuna harcanacaktır.
Yeni doğan bir çocuğun bile temel gereksinimleri hazır olmuş olacaktır.
Burada belli bir düzeyden sonra, çalışma mesai süreleri kısılırak, sosyal yaşama daha fazla zaman yaratılmış olunacaktır.
Dolayısıyla, diğer düzenlerin bileşke (ortalama) refahından, Öz yönetim sisteminin refahı daha üst noktada olacaktır. Çünkü, burada “EGO”ların tatmini(sizliği)ne gidecek yatırım, toplumsal refahın alt yatırımına harcanacaktır.
Kapitalist ve kamu-kapitalist üretim modelinde, (şekildeki gibi) gelirin karşılığı yaşam düzleminden tepeye doğru akarken, "özyönetim üretim modeli"nde gelir, yatay, yani yaşam düzleminde kalmaktadır ki, bütün insanların erişebileceği bir düzlemdir burası.
Kamu ve kapitalist yönetimin tepeye topladığı getirilerin önemli bir kısmı asalakların geçimi ve konforuna harcandığı için, geriye dönen kısmı kamuda azlarak yok olmaktayken, kapitalist özel mülkiyette stoklanmaya gömülmektedir.
------------------------------------------------------------
ÖZ YÖNETİM KRİTİĞİ
Cumhuriyetforum'da, değerli dostum dr.ekinci ile tartıştığımız, Cumhuriyetforumun (şimdilik) kapanmış olması nedeniyle yukarıdaki ÖZYÖNETİM konusunun (kurtarabildiğim miktarını) kritiğini buraya tekrar alıyorum.
“Halbuki bu şirketi kim kuracak? Nasıl kurulacak? Kaynaklar nereden bulunacak? Çalışanları kimler olacak? “Sunulan özerk yönetim Çok ortaklı Anonim Şirket'e (A.Ş) benzemektedir.” /drekinci,
Hayır, anonim şirketlerde sahipler üretim sürecine katılmazlar. Onlar, kendilerini temsilen bir “koordinatör sınıf” oluşturarak işlerini yürütürler. İşlerinin bir kısmını, mevcut düzen içerisinde taşeronlara da yaptırırlar.
“Böyle bir şirketin sahibi tüm çalışanlar olacaktır diyorsunuz.”/ drekinci,
Bunu çalışanlara da veremezsiniz. Özelleşti. Özel bir patron aldı. Artık tüm karı zararı , üretim organisazyonu, pazarlaması, rekabeti vs bu patron sorumluluğuna girer. Artık burada özerk bir yönetim de kuramazsınız. Ne dersin?/ drekinci,
Sosyalizme geçiş bir devrim niteliği kazanacaksa (ki öyle olmazsa yaşatmazlar) servetin geçmişi sorgulanmalıdır. Biraz acıtır ama, eskisinden daha mutlu olma garantisi olacaktır.
Burada öz yönetimin ayrıntılarını ve pratik uygulamalarını anlatmak yerine, ana mantığını ortaya koymak niyetindeyiz. Yoksa, elbette her sektörün ve her zaman dilimin dayatacağı farklı koşullar olabilecektir. Bir uzmanlar kadrosunun ince ayrıntıları tartışıp, güncellemesi gereken bir düşüncedir.
Bir fabrika veya üretim kooperatifi daha kurulma aşamasındayken mutlaka bir kaynağa ihtiyaç duyar. Bu kaynak ise insanların birikimlerinden sağlanır. Birikimler ise bir başka alanda çalışmanın ürünüdür. (ya bir kapitalistin kapitalist işleyiş içinde çalıştırdığı işçilerin sömürüsüne dayalı birikim olabilir. Veya tek tek çalışanların ihtiyaç fazlası birikimlerinden olabilir. Birincisinde fabrikayı tek bir patron kurabilir. İkincisinde ise pek çok insanın kısıtlı birikimlerinden yaratılan kaynak olabilir./dr.ekinci
Sosyal demokrasinin kapitalizme hizmeti bu olsa gerek. Kooperatifçilik örneği...
Oysa, sosyalist sistemin ÖZ YÖNETİMİ’nin, bu günkü kooperatifçilik uygulamasından farkı, kolektif mülk ortaklarının çalışma zorunluluğu olmasıdır. Çok iyi bileceğiniz gibi, sosyalizmde çalışmadan kazanmak olmayacaktır. Özel durumlar hariçtir tabi.
Burada, Sosyalizme yumuşak geçişten söz ediyoruz. Egemenlere yutturabilirsek. Yutturamadığımız yerde başka seçenekler girmelidir devreye tabi.
“Tüm servetler öncelikle KAMULAŞTIRILMALIDIR” ön koşuluna bağlıyoruz ÖZ YÖNETİM uygulamalarını.
Kamunun elinde olan nakitler+kurulu iş yerleri+bunları işletecek teknik iş gücü bilgileri..vs, ülke çapında homojen bir dağılımla paylaştırılacaktır.
Devlet, "otokontrol mekanizması" olarak kullanacağı bir kaynağı elinde bulunduracaktır (merkez bankası gibi).
Yurt çapında işleyen (üreten) fabrikaların ya da başka sektörün tıkanan yerlerinde, (yerel kaynaklardan sağlanamayacak yardımları) devreye sokacaktır. Bu tür alışveriş arz ve talep işleri, birim konseylerinin bölge konseylerine ileteceği bilgiler doğrultusunda gerçekleşir Kaynak budur özetle.
Bahsettiğin özerk yönetim. Çalışanların sahibi olduğu üretim aracı ancak üretim kooperatifleri şeklinde olabilir. Böyle kooperatiflerde kaynağı üyeler verse bile çalışan durumda olmaları gerekmiyor. Dolayısıyla biraz soyut gibi kalıyor./ drekinci,
Fabrikayı kişiler kurmamaktadır ki, çalışmaMA hakkını kullanabilsin? Kolektif mülk demiştik. Üretim aracının ne tek başına sahibi, ne de mirasçısıdır. Sahip olduğu şey, üretim aracının (emeği karşılığındaki) getirisidir.
Şöyle bir örnekle açıklamaya çalışayım pastadan pay alma durumunu:
Bütün çalışanların bir havuzun içerisinde, bir lastik botun üzerinde durduğunu düşünün (kolektif iş organizasyonu). Havuz fabrikadır. Bot, üretim aracıdır. Çünkü, üzerinde oturmaktadır. Amaç suya batmadan, (zarar etmeden) yükselmektir. Havuzdaki su ise, üretimden gelen kazançtır.
Havuza su akıtan musluğu açıyoruz (çalışıp üretmek). Havuza su doldukça, suyun seviyesi yükselecektir (kazanç). Suyun seviyesiyle birlikte botlar ve üzerindekiler de eşit yükselecektir( ekonomik büyüme). Yükselmedeki hız, girişteki musluğun kapasitesine ve suyun debisine bağlı olacaktır. (yatırım-teknoloji-performans).
Havuzdaki su, botları rahat yüzdürecek düzeye (ortalama geçim düzeyine) geldiğinde, hatta havuz suyunun taştığında (kâr) taşkın suların, başka yatırım alanlarına oy birliği ve başka yerel konseylerin talebine göre kaydırılması sağlanacaktır.
Taşan suları kimse evindeki tanklarda stoklama yapamayacaktır (kapitalizm).
Bu havuzun fazlalıklarıyla yapılan başka yatırımlardan kar gelmesi gerektiğini söyleyeceksin?
Evet, asıl refah bu aşamadan sonra oluşacaktır. Yani, bu ikinci yatırımdan gelen getiriden payını alacak olan birinci havuz sahipleri, yaşam standartlarını bir basamak üste çıkarmış olacaklardır. Aynı zamanda, toplumun diğer işsiz kesimine ÜRETİM ARACI kazandırmıştır.
Yani, kazancının ana parası üretime geçtiğinde, ana para topluma terk edilmiş, kazancının belli oranı kendisine akmaya devam etmiştir.
“Halbuki bu şirketi kim kuracak? Nasıl kurulacak? Kaynaklar nereden bulunacak? Çalışanları kimler olacak?“Yani bir şekilde kurulmuş bir şirkete yönetim biçimi öneriyorsunuz”/ drekinci,
Mevcut sisteme hizmet eden, onun işini kolaylaştıracak bir öneri değildir bu sistem. Kaldı ki, üretenlerin özne (yönetimde) olmadığı bir (kapitalist) sistemde, öz yönetimden söz edilemez. Ancak, “Japon modeli” dediğimiz “kalite kontrol çemberi” modelleri uygulanabilir ki, avanak kitleler bunu hazmedebilir ancak. Çünkü, sektör başarılı olup da karını artırdığında, üreten sonuçtan pay alamazken, sektör zarar ettiğinde bedelini daha çok çalışanlara ödettirirler.
Kapitalist Yönetim Örgütlenme Piramidi ile Kamu Kapitalist Yönetim Örgütlenme Pramidi alt başlık yazı içeriklerinde, kasaya yakın bir yerde hanedanlık ve onun üyelerinin durumları gözden geçirildi sanırım
Kapitalist yönetim piramidinde en tepede duran üst yöneticiler, en fazla para alanlardır. Görevleri de aşağıdan yukarıya para aktarma faaliyetini yürütmektir.
Sevgili zihni
Kimse sermayesini alın fabrika kurun sizin olsun demez./ drekinci,
Elbette, zaten bu düzenin bunalımını aşmak için icat edilmiş bir sistem olarak önermek "uzatmaları oynamaktan” başka anlamı olamayacaktır.
İsdemir devlet aracılığı ile kuruldu. Devletin ve toplumun malı.
Adı toplumun da getirisi torpil mekanizmasında buharlaşıyor.
Sevgili zihni
Kişiler kurduğu fabrikada neden çalışmak zorunda olsun ki? Zaten bir başka alanda çalışmaktadırlar
Birikimleri bir başka alanda bir başka üretim için kaynak olmaktadır. Ve bu kaynaktan dolayı bir gelir elde etmeleri de doğal olmalıdır.
Evet gelir elde etmeleri doğaldır. Ancak, elde edilen gelirden kendisi “zenginleşme ya da refah” payını alırken, servet biriktirme yerine, eline geçmeden, yine içinde bulunduğu konsey tarafından alınacak kararlarla, daha çok istihdam yaratma eylemine girmesi koşuldur.
Kişinin sahipliğine akacak gelirin sınırı, kendi ömrü boyunca yaşayabileceği sınırsız tüketim karşılığıdır. Yapamayacağı tek şey ise, kendi ölümüyle birlikte sahip olamayacağı şey, üretim aracıdır.
Çünkü, üretim aracına sahip olanlar, bir kısım insan üzerinde egemenliğin ilk kurumu kurmuş olacaktır. Bu daha sonraları, (kapitalizmde olduğu gibi) siyasal egemenliğe ve toplumu her yönüyle kontrol altında tutmaya kadar gidecektir.
Başka deyişle biriken servet, daha doğmamış olan nesiller için değil, öncelikle yaşayan muhtaçlar için harcanacaktır. Sistem böyle devam ettiğinde doğal olarak, toplum, yeni doğacak çocukların dahi yaşamsal gereklerini garantiye almış olacaktır.
Sonuç itibariyle. Sosyalist bir kamulaştırma ve merkezi organizasyon şart. Ancak kamulaştırmada adaletsizlik olmaması için kamulaştırılan üretim araçlarını maddi karşılığı sahiplerine ödenerek, kamu tarafından satın alınarak yapılmalıdır./dr.ekinci
Sosyalizme geçiş bir devrim niteliği kazanacaksa (ki öyle olmazsa yaşatmazlar) servetin geçmişi sorgulanmalıdır. Biraz acıtır ama, eskisinden daha mutlu olma garantisi olacaktır.
Demokratik (özyönetim) Örgütlenme Pramidi alt başlığı içeriğinde ise eşitlik, hak, hukuk ve adalete uygun insanca yaşama ön görülmektedir. Bilmem yanlış mı düşünüyorum?/ drekinci,
Aynen düşündüğünüz gibi.
Üretim sistemleri ana kurallarını, amacına göre bir ideolojiden alır.
Sınırsız özel mülkiyet biriktirme hakkının olduğu üretim sistemlerindeki yönetim biçimi ile, mülkiyetin kollektif olduğu sistemlerdeki yönetim biçimi arasında fark vardır. En belirgin fark, iş ilişkisinin dizaynında görülür. Bu dizayn, üretim değerlerinin hangi yöne (ceplere) akacağı ile ilgili olduğu düşünülür. Yönetim hiyerarşisindeki diziliş basamakları da daha çok asıl muhatabın beklentisine ve sorgulama tehdidi varsayımına göre farklıdır.
Kapitalist Yönetim Örgütlenme piramidi
 |
| herşey dolar için, dolar patron için |
 |
| resim buradan |
Böylece işyeri sahibine, (pazarlama faktörü’nün de başarılı olduğunu varsayarsak) maksimum kar sağlanacağı düşünülür.
Yönetim örgütlenme piramitinde görüldüğü gibi, en altta işgören. Onun “sırtında” işgörenlerin arasından seçilen nezaretçi ve hepsinin sırtında kapitalizmin mantığına uygun olarak üst yönetim Patron vekilleri vardır.
İşyeri sahibi, çalışanların değil, kasanın başında duran adam olarak sembolize olur ve tek amacı, ne pahasına olursa olsun, sürdürülebilir kar dır. Burada çalışanların aldığı ücretler yarattığı değere değil, kasaya yakınlığına göre değişmektedir.
Çalışan-amir arasındaki iş ilişkileriyle, zorunlu–sahte- saygı, itaat ve kölelik ruhuna uygun davranışa alıştırılmaktadır.
İşgörenler mutlu oluyormuş gibi göründüğü sürece işinde kalabilmektedir.
--------------------------------------------
 |
| her şey makam koltuğu için |
Kamu-Kapitalist yönetim örgütlenme piramidi
Kamu işyerleri her ne kadar sosyal amaçlı kurulmuş olsa da yönetim piramiti, kapitalist modele göre örgütlenmiştir. Ast-üst ilişkisinde disiplin, otokratik ve itaat kavramı dikkate alınarak kurulmaktadır.
Yönetim piramiti böyle öngörse de, disiplin ve itaat beklentilerini çalışma başarısı değil, çeşitli çıkar ilişkileri belirlemektedir.
Çıkar ilişkileriyse başta siyasi taraftarlık, hemşericilik, işyerinden avanta koparma ve suç ortaklığı ve bundan faydalanma isteği vs. çerçevesinde gelişir.
Kamu işyerleri “arpalık”olduğundan, üst yönetimin iş organizasyonu, araştırma, geliştirme, denetleme, pazarlama gibi kaygıları bulunmamakta. İşgörenler, zaman periyodunun dışında gelişi güzel, belki de onyıllar önce hazırlanan bir üretim programını geleneksel olarak sürdürürler; önünde buldukları görevi yerine getirmektedir. Değişen koşullara göre iş planı önemsenmez. Geleneksel olarak bir işçiden beklenen görev, bir başka
işçinin ona iş hazırlamasına bağlı olduğundan, bir başka işçi de diğerine iş hazırlar.
Üretimin son aşamasındaki bu yapılanma geriye doğru gidildiğinde, kolay ve torpilli işçilerin yığınağı haline gelmiş birimler görülür. Burada bir işçinin yapacağı iş kadrosunda on kişinin istihdam edildiği görülmektedir.
Üst yönetim, siyasi beklentilerinden dolayı, çalışanların en az yarısını, üretimden soyutlayarak, partisine taban nüve oluşturur. İşten kaytarma noktalarını dolduranlar, siyasetçilerin oy deposu denilen yer burasıdır.
Demokratik (özyönetim) örgütlenme piramidi
Sosyalist üretim-yönetim sistemi de diyebileceğimiz bu modelde,(şekildeki gibi) kimse kimsenin sırtına basmamakta, her çalışanın ayakları yerde, işbölümü ve uzmanlık esasına göre iş ayrımı yapılmaktadır.
 |
| her şey herkes için |
Sermayenin hem para, hem de politik iktidarı yere yatırılmış, her çalışana birbiriyle ve hedef noktaya doğru yarışma fırsatı yaratılmıştır.
Burada başarılı olmanın hareketi yükselme değil, ilerlemedir. Hayat ileriye doğru yaşandığından çalışanlar birbirlerinden soyutlanmamakta; varlıkta ayrıcalık mutluluk nedeni olmaktan çıkarılmaktadır.
Özyönetim, bir işyerinde işbölümümün demokratik esaslara göre paylaşılması ve somut faydaların çalışanlara adaletli dağıtımıyla motivasyon oluşturma anlayışı sağlar.
Öz yönetimde işletme müdürü, yönetim kurulu, denetim kurulu ve yönetim konseyi, işgörenlerin kendi aralarından seçtikleri kişilerden oluşur. Burada üretim araçlarına sahip bir işveren kesimi yoktur. Mülkiyet çalışanlara da ait değildir. Sosyal mülkiyet söz konusudur.
Örneğin; işyerinin karından çalışanlara refah payı (ve özendirme payı) verildiği gibi, aynı bölgede tüketici konseyleriyle iş birliği içinde, istihdamı yaratacak yatırımlar desteklenir ve yapılır.
Çalışan kişinin kendini üretim araçlarına tutsak olarak görme ve yabancılaşma duygusu, diğer yönetim modellerine göre büyük ölçüde kalkar. Topluma mal olmuş araçları toplum için kullanmanın, çalışana çalışma mutluluğu verdiği savunulur. Bunun sonucunda verimlilik arttığı gibi, çalışanın morali de yükselir.
Kamu ve özel sektörlerin tam arasında bir yerde bulunan yapı, çalışanlarının kendi kendini yönetmesi (özyönetim) bakımından sağlıklı bakış açıları getirmektedir. Özyönetimin, geleneksel iş yönetimi felsefelerine göre daha umut vadeden bir seçenek olduğunun farkına varanlar giderek artmaktadır.
ÖZET:
Kapitalist üretim modelinde toplam fayda, patronun bütçesine giren-çıkan arasındaki pozitif farka göre belirlenirken,
Kamu-kapitalist üretim modelinde geçinecek kadar iş sahibi olunmanın, hükümet partisine tekrar oy vermek için bir cazibe merkezi durumundan öte işlevi yoktur.
Her iki modelde de çoğunluğa varlık sağlamak yerine, sürekli umut sağlamak daha ucuz ve bağımlılığı artıran taktik olarak bakılır.
Öz yönetimde ise, yerel birimlerin özerkliği ile başka yerel birim kümelerinin (konseyler) arz-talep ilişkisi, üretim stratejisinin itici gücü olmaktadır.
Öz yönetim modelinde de bireyin zenginleşmesine fırsat vardır. Birey bu zenginliğini iki amaçla değerlendirir: Birincisi, yaşamını kolaylaştırabilecek tüm olanakları ekonomik gücü ölçüsünde sağlar. Kültürel ve sosyal gereksinimlerini dilediği kadar karşılar.
Tek yapamayacağı faaliyet, yaşamını aşacak (ölüm sonrası) zaman için biriktirme yapamayacaktır. Bu düzeye gelecek varlıklar, yaşayan neslin konforuna harcanacaktır.
Yeni doğan bir çocuğun bile temel gereksinimleri hazır olmuş olacaktır.
Burada belli bir düzeyden sonra, çalışma mesai süreleri kısılırak, sosyal yaşama daha fazla zaman yaratılmış olunacaktır.
Dolayısıyla, diğer düzenlerin bileşke (ortalama) refahından, Öz yönetim sisteminin refahı daha üst noktada olacaktır. Çünkü, burada “EGO”ların tatmini(sizliği)ne gidecek yatırım, toplumsal refahın alt yatırımına harcanacaktır.
Kapitalist ve kamu-kapitalist üretim modelinde, (şekildeki gibi) gelirin karşılığı yaşam düzleminden tepeye doğru akarken, "özyönetim üretim modeli"nde gelir, yatay, yani yaşam düzleminde kalmaktadır ki, bütün insanların erişebileceği bir düzlemdir burası.
Kamu ve kapitalist yönetimin tepeye topladığı getirilerin önemli bir kısmı asalakların geçimi ve konforuna harcandığı için, geriye dönen kısmı kamuda azlarak yok olmaktayken, kapitalist özel mülkiyette stoklanmaya gömülmektedir.
------------------------------------------------------------
ÖZ YÖNETİM KRİTİĞİ
Cumhuriyetforum'da, değerli dostum dr.ekinci ile tartıştığımız, Cumhuriyetforumun (şimdilik) kapanmış olması nedeniyle yukarıdaki ÖZYÖNETİM konusunun (kurtarabildiğim miktarını) kritiğini buraya tekrar alıyorum.
“Halbuki bu şirketi kim kuracak? Nasıl kurulacak? Kaynaklar nereden bulunacak? Çalışanları kimler olacak? “Sunulan özerk yönetim Çok ortaklı Anonim Şirket'e (A.Ş) benzemektedir.” /drekinci,
Hayır, anonim şirketlerde sahipler üretim sürecine katılmazlar. Onlar, kendilerini temsilen bir “koordinatör sınıf” oluşturarak işlerini yürütürler. İşlerinin bir kısmını, mevcut düzen içerisinde taşeronlara da yaptırırlar.
“Böyle bir şirketin sahibi tüm çalışanlar olacaktır diyorsunuz.”/ drekinci,
Hayır böyle de demiyorum.
“Bu sistemde üretim araçlarına sahip bir işveren kesimi yoktur. Mülkiyet çalışanlara da ait değildir. Sosyal mülkiyet söz konusudur.” Demiştim.
Bu soruların cevapları önemlidir”/ drekinci,
Evet önemlidir ve de up uzun bir konudur. Zaman içinde detayları burada açmayı umuyorum.
Kısaca değinirsek, bu sistemin erdemleri öncelikle emekçiler tarafından, (hiç olmazsa teorik yanı) anlaşılmalı.
“Şirket” sözcüğü yerine, “kolektif mülk” deyimi kullandığında, amacının özüne uygun olduğu daha kolay anlaşılacaktır.
En küçük birimden en tepedeki devlete kadar olan kademelerde KONSEYLER BASAMAĞInın, üretim, yatırım ve denetim etkinliklerinin içinde olduğunu düşünürsek, sorularınızın cevabını da basit yoldan vermiş oluruz.
Yorumunuzun geriye kalan kısımları, mevcut şistem içerisinde bir “öz yönetim” varsayımına dayandığından, kaygılarınızın da geçersiz olduğunu düşünüyorum.
Mevcut özel ya da kamu iş yerlerindeki çalışanların örgütsel yapısı bilindiği gibi, üç sınıftan oluşmaktadır: üreten, yöneten (kısmı kendi içinde 5-10 basamğa kadar çıkabilmekte) ve sahip.
Burada yöneten (koordinatör) sınıf, sahip adına bütün kararları alır ve uyguLATIR. Klasik üretim-yönetim modellerinde böyledir. Ancak, modern denilen üretim-yönetim biçimlerinde, “kalite kontrol çemberi” modeli uygulanmaya çalışılır ki bu, “öz yönetim” sisteminin sinsileştirilmiş ve sahte bir kopyasıdır.
Özel sektör yöneticileri sahibinden aldıkları yetkiyle, hem üretim yatırım-satış faaliyetini yürütürler, hem de alttakileri en ucuz çalıştırmanın (baskı dahil) her türlü taktiğini geliştirirler. Az yorulurlar ama çok para alırlar.
“Bu sistemde üretim araçlarına sahip bir işveren kesimi yoktur. Mülkiyet çalışanlara da ait değildir. Sosyal mülkiyet söz konusudur.” Demiştim.
Bu soruların cevapları önemlidir”/ drekinci,
Evet önemlidir ve de up uzun bir konudur. Zaman içinde detayları burada açmayı umuyorum.
Kısaca değinirsek, bu sistemin erdemleri öncelikle emekçiler tarafından, (hiç olmazsa teorik yanı) anlaşılmalı.
“Şirket” sözcüğü yerine, “kolektif mülk” deyimi kullandığında, amacının özüne uygun olduğu daha kolay anlaşılacaktır.
En küçük birimden en tepedeki devlete kadar olan kademelerde KONSEYLER BASAMAĞInın, üretim, yatırım ve denetim etkinliklerinin içinde olduğunu düşünürsek, sorularınızın cevabını da basit yoldan vermiş oluruz.
Yorumunuzun geriye kalan kısımları, mevcut şistem içerisinde bir “öz yönetim” varsayımına dayandığından, kaygılarınızın da geçersiz olduğunu düşünüyorum.
Mevcut özel ya da kamu iş yerlerindeki çalışanların örgütsel yapısı bilindiği gibi, üç sınıftan oluşmaktadır: üreten, yöneten (kısmı kendi içinde 5-10 basamğa kadar çıkabilmekte) ve sahip.
Burada yöneten (koordinatör) sınıf, sahip adına bütün kararları alır ve uyguLATIR. Klasik üretim-yönetim modellerinde böyledir. Ancak, modern denilen üretim-yönetim biçimlerinde, “kalite kontrol çemberi” modeli uygulanmaya çalışılır ki bu, “öz yönetim” sisteminin sinsileştirilmiş ve sahte bir kopyasıdır.
Özel sektör yöneticileri sahibinden aldıkları yetkiyle, hem üretim yatırım-satış faaliyetini yürütürler, hem de alttakileri en ucuz çalıştırmanın (baskı dahil) her türlü taktiğini geliştirirler. Az yorulurlar ama çok para alırlar.
Bu sektörde kasanın en tepede olması ve kendilerinin de kasaya yakın durmasının anlamı şudur:
İşletmenin tek amacı (ne pahasına olursa olsun) kar'ını yükseltmektir.
Kamu*kapitalist sistemde ise, amaç işsizliği önlemek diye tanımlansa da, torpil ve iktidar partisine taban oluşturma amacı önceliği alır. Burada da hak edilmemiş kazançlar öncelik almıştır.
Şekilleri incelerseniz görülür ki, piramitde asıl üretenler en altta, diğerleri çalışanların üstündedir.
Özyönetim modelinde ise, dediğiniz amaçlar edinilmektedir. O üçgen piramidin tepesinden tutularak, yan yatırılmış bir konum alır. İşte DEVRİM budur. O zaman ne olur? Çalışanların ayakları gibi, koordinatörlerin ayakları da yere değer. Yani, onlar da üretim faaliyetlerinde yalnızca TARİF ve komuta ile yetineceğine, elini taşın altına sokarak, yani örnek olarak iyi üretmenin kılavuzluğunu yaparlar.
İşletmenin tek amacı (ne pahasına olursa olsun) kar'ını yükseltmektir.
Kamu*kapitalist sistemde ise, amaç işsizliği önlemek diye tanımlansa da, torpil ve iktidar partisine taban oluşturma amacı önceliği alır. Burada da hak edilmemiş kazançlar öncelik almıştır.
Şekilleri incelerseniz görülür ki, piramitde asıl üretenler en altta, diğerleri çalışanların üstündedir.
Özyönetim modelinde ise, dediğiniz amaçlar edinilmektedir. O üçgen piramidin tepesinden tutularak, yan yatırılmış bir konum alır. İşte DEVRİM budur. O zaman ne olur? Çalışanların ayakları gibi, koordinatörlerin ayakları da yere değer. Yani, onlar da üretim faaliyetlerinde yalnızca TARİF ve komuta ile yetineceğine, elini taşın altına sokarak, yani örnek olarak iyi üretmenin kılavuzluğunu yaparlar.
Bu modelin piramidi elbette üst yönetim, nezaretçi ve işçiler olarak üç-beş basamak olarak kalmayacaktır, işçiler ve konsey üyeleri olarak İki sınıfa inecektir. konsey üyeleri aynı zamanda üretimde de bulunacaklar. Belli zaman dilimlerinde raporların ve görüşlerini bildiren toplantılara katılacaktır.
Konsey üyeleri sabit olmayacak, işinde ehil olan ve sorunlara hakim olanlar arasından çalışanların oyu ile seçilecektir.
Öz yönetimden amaç belli kesimlerin parasının miktarını artırmak değil, kazanılmış olan paraların, öncelikle bulunduğu bölgenin ekonomik ve sosyal gereksinimlerini karşılayacak yatırımlara harcamak olacaktır.
Özyönetimin konsey halkaları ve onların aldığı kararların faydalı etkileri, göle atılan bir taşın kenara doğru yaptığı halkalara benzeyecektir. Sorunları çözüm aşamaları, içten dışa doğru ve ulus aşırı boyutlara kadar çıkacaktır. Tabi bu ivmeler, denge ve doyum sürecinde yaşanacaktır.
Kurulu bir fabrikada, bir işyerinde şu veya bu şekilde üretim organizasyonları düşünülebilir, uygulamaya koyulabilir. Ancak böyle bir fabrikanın kurulma aşamasında kaynak nerden bulunacaktır. Bulunan kaynak fabrikada hak iddia edecektir. ./dr.ekinci
Başka bir yazıda önce kamulaştırma demiştim.
Öncelikle sosyalist adımın atılması gerekiyor. Üretim araçları ve ulusal servet öncelikle kamulaştırılmalıdır. Daha sonraları, hazır kurulu fabrikaların faaliyetleri devam ederken, bir çeşit "havada ikmal" taktiği uygulanabilir. İş yerlerinin kurlu sermayesi ve genel giderleri bellidir önceden. Ulusal kaynaktan ayrılacak işletme faliyeti asgari fonu, iş yeri konseyinin kullanımına verilecektir. İş yeri konseyi, bu fonu yönetmelik çerçevesinde kullanacaktır. İşyeri kazancından ulusal havuza aktarılacak (bir çeşit vergi) miktarı, günün koşullarına ve makro-ekonomi gereklerine göre uzmanların vereceği karara bağlı olacaktır.
Konsey üyeleri sabit olmayacak, işinde ehil olan ve sorunlara hakim olanlar arasından çalışanların oyu ile seçilecektir.
Öz yönetimden amaç belli kesimlerin parasının miktarını artırmak değil, kazanılmış olan paraların, öncelikle bulunduğu bölgenin ekonomik ve sosyal gereksinimlerini karşılayacak yatırımlara harcamak olacaktır.
Özyönetimin konsey halkaları ve onların aldığı kararların faydalı etkileri, göle atılan bir taşın kenara doğru yaptığı halkalara benzeyecektir. Sorunları çözüm aşamaları, içten dışa doğru ve ulus aşırı boyutlara kadar çıkacaktır. Tabi bu ivmeler, denge ve doyum sürecinde yaşanacaktır.
Kurulu bir fabrikada, bir işyerinde şu veya bu şekilde üretim organizasyonları düşünülebilir, uygulamaya koyulabilir. Ancak böyle bir fabrikanın kurulma aşamasında kaynak nerden bulunacaktır. Bulunan kaynak fabrikada hak iddia edecektir. ./dr.ekinci
Başka bir yazıda önce kamulaştırma demiştim.
Öncelikle sosyalist adımın atılması gerekiyor. Üretim araçları ve ulusal servet öncelikle kamulaştırılmalıdır. Daha sonraları, hazır kurulu fabrikaların faaliyetleri devam ederken, bir çeşit "havada ikmal" taktiği uygulanabilir. İş yerlerinin kurlu sermayesi ve genel giderleri bellidir önceden. Ulusal kaynaktan ayrılacak işletme faliyeti asgari fonu, iş yeri konseyinin kullanımına verilecektir. İş yeri konseyi, bu fonu yönetmelik çerçevesinde kullanacaktır. İşyeri kazancından ulusal havuza aktarılacak (bir çeşit vergi) miktarı, günün koşullarına ve makro-ekonomi gereklerine göre uzmanların vereceği karara bağlı olacaktır.
Bunu çalışanlara da veremezsiniz. Özelleşti. Özel bir patron aldı. Artık tüm karı zararı , üretim organisazyonu, pazarlaması, rekabeti vs bu patron sorumluluğuna girer. Artık burada özerk bir yönetim de kuramazsınız. Ne dersin?/ drekinci,
Sosyalizme geçiş bir devrim niteliği kazanacaksa (ki öyle olmazsa yaşatmazlar) servetin geçmişi sorgulanmalıdır. Biraz acıtır ama, eskisinden daha mutlu olma garantisi olacaktır.
Burada öz yönetimin ayrıntılarını ve pratik uygulamalarını anlatmak yerine, ana mantığını ortaya koymak niyetindeyiz. Yoksa, elbette her sektörün ve her zaman dilimin dayatacağı farklı koşullar olabilecektir. Bir uzmanlar kadrosunun ince ayrıntıları tartışıp, güncellemesi gereken bir düşüncedir.
Bir fabrika veya üretim kooperatifi daha kurulma aşamasındayken mutlaka bir kaynağa ihtiyaç duyar. Bu kaynak ise insanların birikimlerinden sağlanır. Birikimler ise bir başka alanda çalışmanın ürünüdür. (ya bir kapitalistin kapitalist işleyiş içinde çalıştırdığı işçilerin sömürüsüne dayalı birikim olabilir. Veya tek tek çalışanların ihtiyaç fazlası birikimlerinden olabilir. Birincisinde fabrikayı tek bir patron kurabilir. İkincisinde ise pek çok insanın kısıtlı birikimlerinden yaratılan kaynak olabilir./dr.ekinci
Sosyal demokrasinin kapitalizme hizmeti bu olsa gerek. Kooperatifçilik örneği...
Oysa, sosyalist sistemin ÖZ YÖNETİMİ’nin, bu günkü kooperatifçilik uygulamasından farkı, kolektif mülk ortaklarının çalışma zorunluluğu olmasıdır. Çok iyi bileceğiniz gibi, sosyalizmde çalışmadan kazanmak olmayacaktır. Özel durumlar hariçtir tabi.
Burada, Sosyalizme yumuşak geçişten söz ediyoruz. Egemenlere yutturabilirsek. Yutturamadığımız yerde başka seçenekler girmelidir devreye tabi.
“Tüm servetler öncelikle KAMULAŞTIRILMALIDIR” ön koşuluna bağlıyoruz ÖZ YÖNETİM uygulamalarını.
Kamunun elinde olan nakitler+kurulu iş yerleri+bunları işletecek teknik iş gücü bilgileri..vs, ülke çapında homojen bir dağılımla paylaştırılacaktır.
Devlet, "otokontrol mekanizması" olarak kullanacağı bir kaynağı elinde bulunduracaktır (merkez bankası gibi).
Yurt çapında işleyen (üreten) fabrikaların ya da başka sektörün tıkanan yerlerinde, (yerel kaynaklardan sağlanamayacak yardımları) devreye sokacaktır. Bu tür alışveriş arz ve talep işleri, birim konseylerinin bölge konseylerine ileteceği bilgiler doğrultusunda gerçekleşir Kaynak budur özetle.
Bahsettiğin özerk yönetim. Çalışanların sahibi olduğu üretim aracı ancak üretim kooperatifleri şeklinde olabilir. Böyle kooperatiflerde kaynağı üyeler verse bile çalışan durumda olmaları gerekmiyor. Dolayısıyla biraz soyut gibi kalıyor./ drekinci,
Fabrikayı kişiler kurmamaktadır ki, çalışmaMA hakkını kullanabilsin? Kolektif mülk demiştik. Üretim aracının ne tek başına sahibi, ne de mirasçısıdır. Sahip olduğu şey, üretim aracının (emeği karşılığındaki) getirisidir.
Şöyle bir örnekle açıklamaya çalışayım pastadan pay alma durumunu:
Marx ve Engels, toplumun en alt tabakası olarak proletaryanın, toplumun tümünü yükseltmedikçe kendisinin de yükselemeyeceğinin altını çizmektedir. (Engels and Marx, 2000[1848]:254)
Bütün çalışanların bir havuzun içerisinde, bir lastik botun üzerinde durduğunu düşünün (kolektif iş organizasyonu). Havuz fabrikadır. Bot, üretim aracıdır. Çünkü, üzerinde oturmaktadır. Amaç suya batmadan, (zarar etmeden) yükselmektir. Havuzdaki su ise, üretimden gelen kazançtır.
Havuza su akıtan musluğu açıyoruz (çalışıp üretmek). Havuza su doldukça, suyun seviyesi yükselecektir (kazanç). Suyun seviyesiyle birlikte botlar ve üzerindekiler de eşit yükselecektir( ekonomik büyüme). Yükselmedeki hız, girişteki musluğun kapasitesine ve suyun debisine bağlı olacaktır. (yatırım-teknoloji-performans).
Havuzdaki su, botları rahat yüzdürecek düzeye (ortalama geçim düzeyine) geldiğinde, hatta havuz suyunun taştığında (kâr) taşkın suların, başka yatırım alanlarına oy birliği ve başka yerel konseylerin talebine göre kaydırılması sağlanacaktır.
Taşan suları kimse evindeki tanklarda stoklama yapamayacaktır (kapitalizm).
Bu havuzun fazlalıklarıyla yapılan başka yatırımlardan kar gelmesi gerektiğini söyleyeceksin?
Evet, asıl refah bu aşamadan sonra oluşacaktır. Yani, bu ikinci yatırımdan gelen getiriden payını alacak olan birinci havuz sahipleri, yaşam standartlarını bir basamak üste çıkarmış olacaklardır. Aynı zamanda, toplumun diğer işsiz kesimine ÜRETİM ARACI kazandırmıştır.
Yani, kazancının ana parası üretime geçtiğinde, ana para topluma terk edilmiş, kazancının belli oranı kendisine akmaya devam etmiştir.
“Halbuki bu şirketi kim kuracak? Nasıl kurulacak? Kaynaklar nereden bulunacak? Çalışanları kimler olacak?“Yani bir şekilde kurulmuş bir şirkete yönetim biçimi öneriyorsunuz”/ drekinci,
Mevcut sisteme hizmet eden, onun işini kolaylaştıracak bir öneri değildir bu sistem. Kaldı ki, üretenlerin özne (yönetimde) olmadığı bir (kapitalist) sistemde, öz yönetimden söz edilemez. Ancak, “Japon modeli” dediğimiz “kalite kontrol çemberi” modelleri uygulanabilir ki, avanak kitleler bunu hazmedebilir ancak. Çünkü, sektör başarılı olup da karını artırdığında, üreten sonuçtan pay alamazken, sektör zarar ettiğinde bedelini daha çok çalışanlara ödettirirler.
Kapitalist Yönetim Örgütlenme Piramidi ile Kamu Kapitalist Yönetim Örgütlenme Pramidi alt başlık yazı içeriklerinde, kasaya yakın bir yerde hanedanlık ve onun üyelerinin durumları gözden geçirildi sanırım
Kapitalist yönetim piramidinde en tepede duran üst yöneticiler, en fazla para alanlardır. Görevleri de aşağıdan yukarıya para aktarma faaliyetini yürütmektir.
Sevgili zihni
Kimse sermayesini alın fabrika kurun sizin olsun demez./ drekinci,
Elbette, zaten bu düzenin bunalımını aşmak için icat edilmiş bir sistem olarak önermek "uzatmaları oynamaktan” başka anlamı olamayacaktır.
İsdemir devlet aracılığı ile kuruldu. Devletin ve toplumun malı.
Adı toplumun da getirisi torpil mekanizmasında buharlaşıyor.
Sevgili zihni
Kişiler kurduğu fabrikada neden çalışmak zorunda olsun ki? Zaten bir başka alanda çalışmaktadırlar
Birikimleri bir başka alanda bir başka üretim için kaynak olmaktadır. Ve bu kaynaktan dolayı bir gelir elde etmeleri de doğal olmalıdır.
Evet gelir elde etmeleri doğaldır. Ancak, elde edilen gelirden kendisi “zenginleşme ya da refah” payını alırken, servet biriktirme yerine, eline geçmeden, yine içinde bulunduğu konsey tarafından alınacak kararlarla, daha çok istihdam yaratma eylemine girmesi koşuldur.
Kişinin sahipliğine akacak gelirin sınırı, kendi ömrü boyunca yaşayabileceği sınırsız tüketim karşılığıdır. Yapamayacağı tek şey ise, kendi ölümüyle birlikte sahip olamayacağı şey, üretim aracıdır.
Çünkü, üretim aracına sahip olanlar, bir kısım insan üzerinde egemenliğin ilk kurumu kurmuş olacaktır. Bu daha sonraları, (kapitalizmde olduğu gibi) siyasal egemenliğe ve toplumu her yönüyle kontrol altında tutmaya kadar gidecektir.
Başka deyişle biriken servet, daha doğmamış olan nesiller için değil, öncelikle yaşayan muhtaçlar için harcanacaktır. Sistem böyle devam ettiğinde doğal olarak, toplum, yeni doğacak çocukların dahi yaşamsal gereklerini garantiye almış olacaktır.
Sonuç itibariyle. Sosyalist bir kamulaştırma ve merkezi organizasyon şart. Ancak kamulaştırmada adaletsizlik olmaması için kamulaştırılan üretim araçlarını maddi karşılığı sahiplerine ödenerek, kamu tarafından satın alınarak yapılmalıdır./dr.ekinci
Sosyalizme geçiş bir devrim niteliği kazanacaksa (ki öyle olmazsa yaşatmazlar) servetin geçmişi sorgulanmalıdır. Biraz acıtır ama, eskisinden daha mutlu olma garantisi olacaktır.
Demokratik (özyönetim) Örgütlenme Pramidi alt başlığı içeriğinde ise eşitlik, hak, hukuk ve adalete uygun insanca yaşama ön görülmektedir. Bilmem yanlış mı düşünüyorum?/ drekinci,
Aynen düşündüğünüz gibi.
